Verbeter besluitvorming, los
conflicten op en verdiep
gesprekken in je team
Deep Democracy is een waardevol diagnose-instrument om de dynamiek van het verschil te leren zien, duiden en beïnvloeden. Het biedt een duidelijke structuur en op elkaar afgestemde gespreksvormen die groepen letterlijk in beweging brengen.
Werken met het groeps(on)bewuste
Deep Democracy is ontstaan in Zuid-Afrika. Vlak na de val van het apartheidsregime was het van groot belang om binnen bedrijven ervoor te zorgen dat blanke en zwarte mensen op een gelijkwaardige manier met elkaar konden samenwerken.
Groepsdynamiek volgens DD is een ijsberg,
boven water is het groepsbewuste: iedereen weet wat er speelt;
onder water is het groepsonbewuste: niet iedereen is op de hoogte.
De wijsheid/het potentieel van de groep ligt onder water, dit is de gecombineerde kennis van de groep en dat iedereen zegt wat er gezegd moet worden. Als je de wijsheid van de groep wilt benutten kun je DD inzetten, hierdoor:
• Zakt de waterlijn
• Geef je alle gezichtspunten de ruimte
• Neem sabotage gedrag serieus
• Neem het minderheidsstandpunt mee in het meerderheidsbesluit (wijsheid benutten)
• Een afwijkende mening biedt opening naar onbekende wijsheid
Sabotage gedrag treedt op wanneer de minderheidsstem niet gehoord wordt
Op elke werkplek, in elke familie worden besluiten genomen. Soms na consultatie van alle betrokkenen, vaak met het eindveto van de leiders (ouders). En iedereen zal herkennen dat deze besluiten met enige regelmaat worden tegengewerkt. Wellicht door goed geplaatste sarcastische grappen, subtiele speldenprikken onderwater of door openlijke tegenwerking en sabotage.
In de dynamiek van groepen gebeurt veel, zeker wanneer mensen zich niet gehoord voelen of het idee hebben dat hun mening genegeerd wordt. Wanneer de ideeën die ingaan tegen het meerderheidsstandpunt geen ruimte krijgen, gaat het wringen. We spreken hier vaak niet rustig en openlijk over, maar hebben allerlei manieren om ‘onderhuids’ en in de ‘onderstroom’ tegen te spartelen. We mopperen wel op de gang, maar tijdens de vergadering houden we onze mond. Of we zeggen ja tegen een voorstel maar doen nee en we verzinnen allerlei smoesjes waarom het toch niet kon.
Tegen de tijd dat de verschillen en botsende meningen boven water komen drijven, is er vaak al een diepe kloof geslagen tussen het meerderheids- en het minderheidsstandpunt. In elk team, maar zeker in een (cultureel) divers team, speelt een dergelijke dynamiek. Om escaleren te voorkomen, is het belangrijk om in een vroeg stadium het conflict op te zoeken. Niet verschillen wegpoetsen, maar onderzoeken. Deep Democracy is een methodiek die hierin faciliteert en in het tempo van de groep de waterlijn beetje bij beetje laat zakken om de onderstroom zichtbaar en hanteerbaar te maken.
De Sabotage Lijn
De Sabotage Lijn beschrijft de stadia van sabotage die regelmatig in groepen optreden, meestal in dezelfde volgorde. Uiteraard zijn hier, afhankelijk van de situatie, geschiedenis, persoonlijkheden en omstandigheden, uitzonderingen op. Maar al met al is de Sabotage Lijn een goed diagnose instrument om de dynamiek van het verschil in een groep te duiden.
De gedragingen die bij de stadia van sabotage horen, zijn in wezen gefrustreerde pogingen om onze menselijke wijsheid en creativiteit aan de groepsbesluiten toe te voegen. Het is uiteindelijk de kunst ze als dusdanig te duiden en te behandelen.
De Sabotage Lijn:
1. Grapjes en sarcastische grappen
2. Smoesjes
3. Roddel
4. Slechte/gestopte communicatie
5. Opzettelijk tegenwerken
6. Vertragen
7. Staken
8. ‘Oorlog’/vertrek
De Sabotage Lijn is actief in alle lagen van de samenleving, in elke groep en op elke leeftijd. Ieder mens leert op jonge leeftijd sabotage tactieken en nieuwe medewerkers leren snel de favoriete spelregels van een organisatie. Hoe eerder we echter de signalen kunnen herkennen die de dynamiek van de Sabotage Lijn blootleggen, des te meer kunnen we onze energie steken in het ontdekken van onze verschillende standpunten, om te komen tot succesvolle besluitvorming. Al met al een zeer waardevol diagnose instrument om de dynamiek van het verschil te leren zien, duiden en beïnvloeden.
Hoe laat je de waterlijn van de ijsberg zakken?
Door actief te zoeken naar de “nee”, het tegengeluid met behulp van 5 stappen:
1. Verzamel alle invalshoeken
2. Zoek actief naar de ‘nee’, de afwijkende mening
3. Verspreid de nee
4. Voeg wijsheid van de minderheid toe
5. Duik in de onderstroom
Door een neutrale houding in te nemen en compassie te hebben.
Met als beoogt resultaat:
• Neutraliteit
• Emotionele acceptatie dat alle dingen en meningen er mogen zijn
• Tegenstellingen kunnen faciliteren
• Bewustzijn van de werking van projecties. Denk aan kernkwadranten (allergie): oordeel
over een ander zegt veel over jezelf
Door vanuit compassie naar alles en iedereen te kijken:
• Energetische acceptatie voor dat wat is
• Compassie voor anderen ontstaat uit compassie voor jezelf
• Vanuit neutrale positie kun je makkelijk andere energie (mening/houding) gewaar worden
Wanneer zet je Deep Democracy in?
Om niet steeds terug te hoeven komen op een genomen besluit
Deep Democracy is in basis een besluitvormingstechniek. Goed inzetten van deze methode zorgt ervoor dat gewerkt wordt naar het juiste besluit op het juiste moment. In een tijd waarin alles snel en flexibel georganiseerd dient te worden, zorgt het voor de nodige vertraging. Hierdoor ontstaat een krachtig vliegwiel van mensen die samen voor hetzelfde doel gaan. Zodat er niet steeds teruggekomen hoeft te worden op een besluit, maar de dilemma’s vooraf getackeld zijn.
Om gedeelde verantwoordelijkheid te creëren
Zijn er een aantal kartrekkers? En hangt de rest achter de wagen. Zorg dan dat iedereen gehoord wordt. Deze methodiek werkt vanuit de overtuiging dat deze tegenwerkers vaak veel wijsheid in zich hebben in de vorm van vernieuwing, innovatie of de kiem tot verandering. “Het is de stem waarvan we achteraf zeggen, hadden we maar geluisterd”. Maar die in het hier en nu nog klinkt als vertragend of tegenwerkend. Door deze andere benadering wordt het besluit rijker en waardevoller, en is de kans groter dat het besluit uitgevoerd wordt door het hele team. Hierdoor ontstaat een sterk gevoel van eigen regie.
Om conflicten op te lossen
In teams bestaan tegenstellingen, tegengestelde meningen en ideeën. De ene helft vindt zus, de andere helft vindt zo. En gelukkig maar, want dit zorgt voor verdieping en verbinding, voor gezonde conflicten onder professionals over de inhoud van het werk. Maar als de tegenstellingen verharden, als mensen niet meer naar elkaar luisteren, maar steeds verder uit elkaar drijven, dan zijn tegenstellingen niet meer productief. Dit gebeurt regelmatig in teams waar veel wisselingen van teamleden en of leidinggevende geweest zijn. Niemand weet precies waar de schoen wringt, maar iedereen heeft last van de eilandjescultuur. Deep Democracy biedt een aantal tools en gespreksvormen om deze (diep ingesleten) conflicten te neutraliseren en de wijsheid die erin verstopt zit naar boven te halen.
Om zinvolle vergaderingen te beleggen
De gespreksvormen uit Deep Democracy kun je tot slot ook inzetten in dagelijkse vergaderingen en brainstorm sessies. Het zorgt ervoor dat iedereen gehoord wordt, zowel de makkelijk pratende als de meer nadenkende types. Dit komt omdat de gesprekken niet aan tafel plaats vinden, maar ook actief staand en lopend door de ruimte. Hierdoor worden onderlinge verhoudingen ook zichtbaar en bespreekbaar. Nooit meer saai vergaderen, waarin mensen mentaal de ruimte verlaten hebben. Een manier om discussies adequaat te stoppen als die in cirkeltjes blijven draaien.
Leestip: Deep Democracy
De wijsheid van de minderheid
Jitske Kramer – Corporate Anthropoloog